Historija nije egzaktna nauka poput matematike, već historiju pišu pobjednici koji je kreiraju na način kakav njima odgovara. Često historija ima i drugu stranu medalje, jer nekad pored pojedinačnih hroničara raznih vojski i vlasti, historiju piše i kolektivno, sam narod.
Aćif Hadžiahmetović je historijska ličnost i kao takvog ga i treba sagledati sa svim svojim manama i vrlinama. Uzimati samo dobro ili uzimati samo ono što je loše znači ne sagledavati ga kao čovjeka, a Aćif je upravo to bio. Čovjek. Efendija. Gospodin. Branitelj.
Aćif je s narodom Novog Pazara 16. aprila 1941. godine dočekao njemačku vojsku. Nekoliko hiljada građana Novog Pazara dočekalo je i pozdravilo fašističke jedinice.
Iste te fašiste su širom Srbije pozdravljali građani i na ulicama im mahali. Da li su to radili silom ili milom drugo je pitanje, ali se vojska i sila morala dočekati i mudrošću spašavati narod.
Aćif je znao da dočeka njemačke oficire i da s njima razgovara, a i da preuzme vlast u gradu u trenutku kada je Srbija kapitulirala i kada u svim gradovima Srbije predstavnici građana razgovaraju i dogovaraju o funkcionisanju nove njemačke i civilne vlasti. Kao rijetko ko u Novom Pazaru imao je Aćif hrabrosti i autoriteta da stane pred njemačke oficire i da po činu kapetan preuzme od Nijemaca civilno upravljanje gradom. Kao bivši turski oficir i neko ko je u Prvom svjetskom ratu dobio orden Gvozdeni krst 2. klase za hrabrost, Aćif je jedini u gradu u to ratno vrijeme smio da stane ispred njemačkih oficira.
No ni njega njemačka okupaciona sila nije pitala puno. Aćif se i prije rata zalagao za ideje Velike Albanije, ali u samom startu njemačke vlasti odbijaju tu ideju i Novi Pazar pripajaju Kosovskoj oblasti tj. dijelu područja kojim pravno upravlja Srbija. Istina je da Aćif tu teritorijalnu podjelu nije s oduševljenjem prihvatio, ali sila boga ne moli. U gradu su srpske vlasti i dotadašnji srpski službenici zamijenjeni drugim, najčešće Bošnjacima i Albancima, ali ni o tome nije Aćif odlučivao.
To što je Aćif postavljen za nekog ko će upravlajti gradom nije bilo milo srpskim vlastima jer je Aćif i ranije četiri puta hapšen i bez jasnih optužbi puštan od tih istih vlasti. Aćif je bio intelektualac, a takve ni u to vrijeme nisu trpjeli. Govorio je četiri jezika i to turski, albanski, srpski i bosanski. Kao sekretar stranke „Džemijet“ često je putovao za Beograd, a prije rata i kao narodni poslanik u Skupštini Srbije. Kao istaknuti predstavnik Novog Pazara pregovarao je s Nikolom Pašićem i Ljubom Davidovićem. U Deževskom i Štavičkom srezu Aćif je čak i kada mu je zabranjeno političko djelovanje bio najuticajniji političar ovoga kraja. Od njegovog političkog stava zavisilo je ko će biti predsjednik Opštine Novi Pazar ili ko će biti narodni poslanik. Aćif je tako pomogao da demokratsko nastrojeni, Dušan Davidović od 1933. do 1941. godine bude predsjednik Opštine Novi Pazar. Pomogao je i trgovcu Tihomiru Šarkoviću da 1938. godine postane narodni poslanik. Znači Aćif je sarađivao s demokratski nastrojenim srpskim političarima i s njima formirao i međuratnu vlast u Novom Pazaru.
Aćifom i njegovim tajnim političkim djelovanjem nisu bili zadovoljni pripadnici Narodne radikalne stranke te su i prije rata dva puta pokušali atentat na Aćifa, a napadali su i njegovu porodicu. Krajem 1940. godine na prijedlog jugoslovenskih vlasti Aćif je stavljen pod strogu kontrolu, a predloženo je da se progna iz zemlje jer tadašnje vlasti nisu mogle da podnesu njegov politički uticaj.
I pored toga Aćif se održao i političkom mudrošću ostao najuticajniji bošnjački političar do početka Drugog svjetskog rata.
Aćif je po činu vojni kapetan i neko ko je završio Vojnu akademiju u Bitolju, tokom novembra i decembra 1941. organizovao odbranu Novog Pazara od četničkih jedinica iza kojih su stajale idejne vođe oličene u onoj istoj Narodnoj radikalnoj stranci koja se prije rata borila protiv njega. Četnički napadi su odbijeni, a stanovništvo Novog Pazara spašeno, između ostalog jer su u pomoć braniocima grada pritekle u pomoć i albanske vojne formacije. U ratni Novi Pazar, 7. oktobra 1941. stigle su albanske vojne formacije, njih 60 predvođeni Šabanom Polužom, a po odobrenju njemačkih i italijanskih vlasti. I tada Aćif zahvaljujući ranijim političkim prijateljstvima i odnosima sklanja oko 420 Srba iz Novog Pazara i stavlja ih pod svoju zaštitu, štiteći ih tako od vojske koja je došla u Novi Pazar. Aćif je na taj način spasio 420 Srba, njihovu imovinu i njihove živote.
Povratkom njemačke vojske u Novi Pazar, 7. decembra 1941. godine život u Pazaru postaje lakši i za Bošnjake i za Srbe. Borbi nije više bilo, a paravojne jedinice, ma kome one pripadale, napustile su teritoriju grada. Jedino ko se nije mogao spasiti bili su novopazarski Jevreji. Ulaskom u grad, njemačke jedinice su zaplijenile arhivu jevrejske opštine i spiskove svih porodica i njihove imovine. Tu ni Bošnjaci ni Srbi nisu mogli ništa učiniti. Sudbina Jevreja u gradu je već bila zapečaćena.
Iako pod okupacijom život u gradu se nastavlja i normalizuje, a Aćif opet uspostavlja trgovinske odnose sa Šarkovićem nastojeći da obezbijedi normalno snabdijevanje Novog Pazara robom i životnim namirnicama. Potpisano je i primirje i sporazum o nenapadanju sa srpskim vlastima.
Aćifu se nije mogla oprostiti obrazovansot, politički utjecaj, porijeklo pa čak ni njegovo bogatsvo stečeno trgovinom. Aćif je kao takav na kraju Drugog svjetskog rata uhapšen od strane komunističkih vlasti i zbog saradnje s njemačkim okupacionim vlastima, povezivanja sa Albanskim nacionalnim komitetom sa Kosova i Metohije, zbog masovnog ubijanja i protjerivanja i pljačkanja pravoslavnog življa, zbog učestvovanja u organizaciji muslimanske milicije i SS trupa na prostoru Novog Pazara. Presudom Vojnog suda divizijske oblasti za Sandžak, br. 6 od 19. januara 1945. godine, Aćif Hadžiahmetović je osuđen na smrt javnim strijeljanjem. Presuda je izvršena 21. janura u 11 časova. Aćif koji je surađivao kao predstavnik lokalne vlasti sa okupacionom silom njemačke vojske u trenutku kada je Jugoslavija kapitulirala osuđen je zapravo što je u Novom Pazaru u ratno vrijeme organizovao život i starao se da stanovništvo, i Srbi i Albanci i Bošnjaci prežive. Aćifu kome njemačka komanda šalje albansku vojsku osuđen je za saradnju sa istom u odbrani grada. Komunističke vlasti ga osuđuju i za organizovanje muslimanske milicije i SS jedinica i to u vrijeme kada su te iste trupe već vladale Srbijom i Novim Pazarom. Aćif je osuđen i za ubijanje i pljačkanje Srba iako je on lično organizovao da se Srbi u Novom Pazaru zaštite, a njihova imovina sačuva.
Aćif Hadžiahmetović, je imao političku harizmu koju ni vlasti između dva svjetska rata, a ni ona vlast poslije Drugog svjetskog rata nije mogla podnijeti. Nisu mu mogli oprostiti što nije pripadao novim komunističkim vlastima i što se nije uklapao u sliku novog svjetskog poretka. Pobjednici su odlučili da ispišu svoju historiju i da ga strijeljaju. Poslije 76 godina Bošnjaci Novog Pazara imaju svoju historiju i u njoj je Aćif Hadžiahmetović heroj koji je odbranio grad 1941. godine od četnika. Ta historija se još uvijek razlikuje od zvanične državne, ali vrijeme će možda dopustiti da istina o ovoj historijskoj ličnosti bude sagledana iz svih uglova jer Aćif je ipak Branitelj Pazara.
Autor Redakcija Sandžak Danas
