Prema članu 200 Ustava Srbije, kada javna opasnost ugrožava opstanak države ili građana, Narodne skupština proglašava vanredno stanje. Ustava , u članu 105, propisuje da Skupština donosi odluke, među kojima je i proglašavanje i ukidanje vanrednog stanja, većinom glasova narodnih poslanika na sjednici na kojoj je prisutna većina narodnih poslanika.
Kad Skupština nije u mogućnosti da se sastane, odluku o proglašenju vanrednog stanja donose zajedno predsjednik Republike, predsjednik Skupštine i predsjednik Vlade, pod istim uslovima kao i Narodna skupština.
Ukoliko Narodna skupština nije u mogućnosti da se sastane, mjere kojima se odstupa od ljudskih i manjinskih prava može propisati Vlada, uredbom, uz supotpis predsjednika Republike.
Po Ustavu Srbije, mjere odstupanja od ljudskih i manjinskih prava koje propišu Narodna skupština ili Vlada važe najduže 90 dana, a po isteku ovog roka mogu se obnoviti pod istim uslovima.
Član 202 Ustava Srbije propisuje da po proglašenju vanrednog ili ratnog stanja, dozvoljena su odstupanja od ljudskih i manjinskih prava zajemčenih Ustavom, i to samo u obimu u kojem je to neophodno.
Mjere odstupanja ne smiju da dovedu do razlikovanja na osnovu rase, pola, jezika, vjeroispovijesti, nacionalne pripadnosti ili društvenog porijekla.
Mjere odstupanja ni u kom slučaju, po Ustavu, nisu dozvoljene u pogledu zajemčenih prava kao što su: ljudsko dostojanstvo, slobodan razvoj ličnosti, fizički i psihički integritet, zabrana držanja u ropstvu, čovječno postupanje s uvažavanjem dostojanstva ličnosti, pravo na sud, pravo da niko ne može biti kažnjen za djelo koje nije previđeno zakonom, sloboda misli, savjesti, uvjerenja i vjeroispovijesti…
Vanrednu situaciju za cijelu teritoriju države proglašava Vlada, a na užim teritorijama nadležni su Pokrajinska vlada, gradonačelnici ili predsjednici opština.
Po Zakonu o vanrednim situacijama, vanredna situacija je “stanje kada su rizici i prijetnje ili posljedice katastrofa, vanrednih događaja i drugih opasnosti po stanovništvo, životnu sredinu i materijalna dobra takvog obima i intenziteta da njihov nastanak ili posljedice nije moguće spriječiti ili otkloniti redovnim djelovanjem nadležnih organa i službi, zbog čega je za njihovo ublažavanje i otklanjanje neophodno upotrikebiti posebne mjere, snage i sredstva uz pojačan režim rada”.
Pandemija ili epidemija zaraznih bolesti, kao što je korona virus, kao prirodne pojave većih razmjera koje mogu da ugroze bezbjednost, život i zdravlje većeg broja ljudi spadaju u elementarne nepogode, odnosno katastrofe zbog kojih može biti proglašena vanredna situacija.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, rekao je ranije danas na konferenciji za novinare da se “vanredno stanje uvodi ukoliko ministar odbrane pošalje vrhovnom komandantu, predsjedniku Srbije pismo da je ugrožena bezbjednost građanima Srbije.
– Zatim, ili to šaljemo Narodnoj skupštini Republike Srbije, ali pošto je zabranjeno okupljanje više od 100 ljudi, u takvim slučajevima moguće je da predsjednik Republike, predsjednik Skupštuine i predsjednik Vlade zjedničjkim opostpisom, trostrukim potpisom uvedu vanredno stanje u zemlji – rekao je on.
Vučić je objasnio šta to znači:
– Onog sekunda, ukoliko bi se uvelo vanredno stanje, nema više kafići, barovi, restorani, pozorišta…nema ništa više. Vojska na ulice, zna se šta na granice i tako dalje.
Izvor: Srbija danas
