Jedna od najstarijih i najznačajnijih džamija u Kosovskoj Mitrovici, Čelepvirdi džamija, dijeli ne samo ime već i porijeklo sa istoimenom džamijom u Novom Pazaru. Obje građevine potječu iz prve polovine 16. stoljeća i vjeruje se da ih je sagradio isti čovjek, izvjesni Čelepvirdi, što ističe kulturnu i historijsku povezanost ova dva grada.
Čelepvirdi, čije ime dolazi od starog turskog imena Çalapverdi, bio je ugledna ličnost tokom osmanskog perioda. Ime “Çalapverdi” ima duboko religijsko značenje: “Çalap” znači “Bog”, a “verdi” znači “dade”, pa se ime prevodi kao “Bog dade”. Ovo odgovara kršćanskom imenu Bogdan, što ukazuje na univerzalnost vjerskih motiva u imenovanju tokom tog perioda.
Čelepvirdi džamija u Kosovskoj Mitrovici stoji kao svjedočanstvo osmanske arhitekture i islamske kulture u regiji. Njena sestrinska džamija u Novom Pazaru također je značajan spomenik, poznat po svojoj arhitektonskoj ljepoti i historijskom značaju. Obje džamije karakteriziraju prepoznatljivi elementi osmanskog stila, uključujući elegantne kupole i vitke minarete, koji su simboli duhovnosti i umjetnosti tog vremena.
Ugledna turska porodica Čelepvirdi nastavila je da živi u Kosovskoj Mitrovici i nakon izgradnje džamije, ostavljajući dubok trag u lokalnoj zajednici. Bili su poznati po svom doprinosu društvenom, kulturnom i ekonomskom životu grada. Nažalost, tokom narednih stoljeća, porodica je iščezla, ali njihovo naslijeđe i dalje živi kroz ove dvije džamije koje služe kao trajni spomenici njihove pobožnosti i velikodušnosti.
Ove džamije nisu samo mjesta molitve, već i centri kulture i tradicije. One predstavljaju most između prošlosti i sadašnjosti, podsjećajući nas na bogatu historiju i multikulturalnost regije. Njihovo očuvanje od suštinske je važnosti za buduće generacije, jer pružaju uvid u umjetnost, arhitekturu i društvene odnose iz perioda Osmanskog carstva.
Restauracija i zaštita ovih historijskih spomenika trebali bi biti prioritet, kako bi se osiguralo da one i dalje stoje kao simboli zajedničkog naslijeđa i tolerancije. One nas podsjećaju na vrijeme kada su različite kulture i narodi zajedno doprinosili razvoju i bogatstvu ovih prostora.
Čelepvirdi džamije u Novom Pazaru i Kosovskoj Mitrovici nisu samo arhitektonska remek-djela, već i svjedoci jednog vremena i jedne porodice koja je ostavila neizbrisiv trag u historiji Balkana. Njihova priča je podsjetnik na važnost očuvanja kulturne baštine i razumijevanja naše zajedničke prošlosti.
Izvor Esad Rahić