WASHINGTON/SARAJEVO – Sjedinjene Američke Države produžile su vanredno stanje u vezi sa Zapadnim Balkanom na još godinu dana, jasno signalizirajući da sigurnosna i politička situacija u regionu ostaje pod strogim nadzorom Washingtona. Izvršnu naredbu o produženju potpisao je američki predsjednik Donald Trump još 20. maja, a zvanično je objavljena u Federalnom registru SAD.
Ova odluka, koja se direktno tiče i Bosne i Hercegovine, temelji se na ocjeni da su “nacionalna sigurnost i vanjska politika Sjedinjenih Država i dalje ugroženi djelovanjem osoba koje učestvuju u ekstremističkom nasilju, korupciji ili opstrukciji međunarodnih sporazuma na prostoru Zapadnog Balkana”. U dokumentu se posebno apostrofiraju pokušaji podrivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma i kršenja Rezolucije 1244 Vijeća sigurnosti UN, uz upozorenje da destabilizujuće aktivnosti i dalje predstavljaju ozbiljnu prijetnju američkim interesima.
Nepromijenjena američka strategija prema Balkanu
Podsjetimo, vanredno stanje je prvi put uvedeno 26. juna 2001. godine, za vrijeme administracije Georgea W. Busha, kao odgovor na tadašnje sigurnosne izazove u regionu. Od tada, svaka naredna američka administracija – bez obzira na političku opciju – redovno je produžavala ovu mjeru. Posljednje produženje potpisao je prethodni predsjednik Joe Biden, a sada je to potvrdio i njegov nasljednik Trump.
Produženje vanrednog stanja dolazi u trenutku kada Balkan ponovo ulazi u fokus međunarodne zajednice zbog učestalih tenzija – od blokade institucija u BiH, preko porasta napetosti na sjeveru Kosova, do otvorenih veza pojedinih političara s ruskim interesima.
Jasna podrška NATO prisustvu u regionu
Na istoj liniji, generalni sekretar NATO-a Mark Rutte poručio je tokom samita lidera u Hagu da Alijansa ostaje snažno angažovana na Zapadnom Balkanu. “NATO nastavlja svoju misiju KFOR na Kosovu i EUFOR u Bosni i Hercegovini. Iako Balkan nije bio glavna tema ovog samita, ostajemo čvrsto prisutni i posvećeni stabilnosti regiona”, izjavio je Rutte.
On je naveo i blisku koordinaciju sa evropskim partnerima, uključujući predsjednicu Evropske komisije Ursulu von der Leyen i šeficu diplomatije Kaju Kallas.
Poruka za domaće lidere: Korupcija i destabilizacija nisu više “unutrašnje pitanje”
Iz Washingtona, ali i Brisela, dolazi nedvosmislena poruka domaćim liderima: pokušaji destabilizacije, produbljivanje etnonacionalnih podjela i tolerancija na korupciju neće biti tretirani kao izolovani, “domaći” problemi, već kao prijetnja međunarodnom miru i sigurnosti. Produženje vanrednog stanja i produžena prisutnost NATO-a jasno pokazuju da je mir na Balkanu i dalje prioritet Zapada.
Zapadni Balkan, sa Bosnom i Hercegovinom u centru pažnje, ostaje pod snažnom lupom međunarodnih aktera – dok politički lideri u regionu dobijaju jasan signal da međunarodna zajednica više neće tolerisati politiku blokada, korupciju i opstrukciju evropskog puta.