- Priča o ljepoti, historijskom značaju, navodnom prokletstvu i tragičnoj sadašnjosti čuvene kuće Čavića
Na početku Ejup-begovog sokaka, koji je počinjao na mjestu današnjeg Kulturnog centra, nalazila se stara kuća bogate begovske porodice Čavić. Braća Čavić, Šahsuvar-beg (1878-1935) i Šemsi-beg Čavić (1892-1973), inspirisani ljepotom stambene zgrade u Solunu, odlučili su da izgrade sličnu trospratnicu u Novom Pazaru.
Izgradnja Kuće
Za izgradnju ove monumentalne trospratnice, braća su angažovala arhitektu i majstore iz Soluna, uz pomoć domaćih radnika iz Novog Pazara. Finansiranje izgradnje kuće izvršeno je zlatom, prema predanju, u iznosu ćupa zlata. Kuća je izgrađena 1911. godine u samom centru Novog Pazara i predstavlja prvu kuću zidanu ciglom i pokrivenu crijepom u ovom gradu.
Arhitektonski Stil i Enterijer
Kuća Čavića nije bila nalik na dotadašnje begovske kuće u orijentalnom stilu. Fasade su završene u neoklasicističkom stilu, ukrašene stubovima, vijencima, balustradama i timpanonima. Unutrašnjost kuće bila je opremljena skupocjenim namještajem, tepisima iz Soluna, kristalnim lusterom iz Trsta, te sahani i đugumi iz Stambola.
Priča o “Ukletosti”
Iako je izgrađena za stanovanje, ova trospratnica nikada nije poslužila za tu svrhu. U Novom Pazaru živi predanje o “Ukletom bliznakinji”, prema kojem su kuću proklele žene zbog navodne namjere braće Čavić da sa terasa posmatraju lijepe hanume preko visokih avlijskih ograda. Iako nema historijsku osnovu, ova priča dodatno doprinosi mistici koja okružuje ovu zgradu.
Javna Uloga Kuće
Kuća Čavića je odmah nakon izgradnje postala sjedište za različite vojne i civilne ustanove. U njoj su bili smješteni štabovi tokom Prvog svjetskog rata, a kasnije je služila kao prostor za novopazarsku Gimnaziju, osnovnu školu, te Trgovinsko preduzeće “SLOBODA”. Nakon propadanja društvenih preduzeća, nasljednici su započeli sudski proces za povrat imovine, koji je rezultirao podjelom zgrade između potomaka Šahsuvar-bega i Šemsi-bega.
Trenutno Stanje i Sudbina
Danas je kuća Čavića simbol grada, ali se nalazi u vrlo zapuštenom stanju. Iako je proglašena kulturnim dobrom pod zaštitom Republike Srbije, sistematski propada. Na jednoj od terasa poraslo je drvo, simbol nebrige i zanemarivanja. Postoji prijedlog da Grad Novi Pazar otkupi kuću i u njoj smjesti kulturne ustanove, čime bi se ovaj arhitektonski biser sačuvao za buduće generacije.
Begovi Čavići – Porodična Tradicija
Porodica Čavić jedna je od najuglednijih sandžačkih i novopazarskih begovskih porodica, sa korijenima u Sjenici. Mustaj-beg Čavić, koji je komandovao odbranom Sjenice 1809. godine, najpoznatiji je njihov predak. Porodica Čavić je ostavila dubok trag u historiji i kulturi Sandžaka, a njihova kuća ostaje trajan simbol tog naslijeđa.
Slika: Kuća Čavića u Novom Pazaru (prikazana na fotografiji).
Esad Rahić