(Nije strašno što pripadamo različitim političkim strankama, već je strašno što se zbog toga svađamo)
Nedavno su osvanuli naslovi na portalima koji predviđaju raspad takozvane „kijamet koalicije“, odnosno koalicije dvije vodeće sandžačke bošnjačke stranke: SDA Sandžaka i Sandžačke demokratske partije.
Istina, ova koalicija puca po šavovima u nekim sandžačkim gradovima, poput Sjenice, u periodu neposredno pred aprilske parlamentarne i lokalne izbore. Bez obzira na aktuelna događanja „kijamet koalicija“ u prethodnom periodu nije imala nikakve kijametske posljedice, čak se može reći da je u proteklim godinama imala funkciju stabilizirajućeg faktora na sandžačkoj političkoj sceni. Prošli smo kroz jedno trusno i stresno političko razdoblje i kroz izvjesna iskušenja, u kojima je često bila veoma prepoznatljivo vajarsko dleto Beograda, koje je pokušavalo direktnom intervencijom u Sandžaku da prekomponuje sandžačku političku scenu i da redefinira odnos snaga među sandžačkim političkim snagama, otvoreno dajući podršku jednoj stranci i jednom lideru.
Ova koalicija se suprostavila toj namjeri i odolela udaru najjačeg beogradskog političkoj cunamija i na taj način dobila na vremenu i dala Beogradu još jednu priliku da razmisli i da se ohladi od ideje i projekta o instaliranju u Sandžaku svog novog igrača i pulena.
Nije lahko bilo u tom periodu niti Ugljaninu, a još više Ljajiću. Svi znamo u smjeru koje koalicije je Beograd u tom periodu usmjeravao i vršio pritisak na Ljajića i koliko je bilo rizično odbiti pritiske moćnog i dominantnog političkog partnera.
Ionako kompleksnu situaciju činile su još složenijom povremeni prijedlozi iz samih redova koalicije, o promjeni naziva ulica, pri čemu su neka imena poprimila prizvuk atomske verbalne bombe u ušima srbijanskog javnog i političkog mnjenja, kao i razlike sandžačkih koalicionih partnera u koncepcijama o budućem statusu sandžačke regije u okviru Republike Srbije.
Politički zemljotresi su imali direktni i neposredni utjecaj na stanje u Bošnjačkom nacionalnom vijeću kao najznačajnijem predstavničkom tijelu u Republici Srbiji. Bošnjačko nacionalno vijeće se u jednom periodu našlo u kataklizmičnoj situaciji zbog jednostranih poteza jednog koalicionog partnera, ali strpljenje i fleksibilnost su još jednom trijumfovali i produžili vijek sadašnjem sastavu ove institucije.
Kako bi bilo kad bi bilo
Postavlja se logično pitanje: Ima li koalicije među bošnjačkim sandžačkim političkim strankama, a da nije kijamet koalicija? Hajde da na sandžačkoj političkoj šahovskoj tabli teoretski i hipotetički premještamo političke figure, do kakvih ćemo kombinacija i rezultata doći.
Najprije sa žaljenjem moram iznijeti konstataciju da sandžačke bošnjačke političke stranke mnogo lakše ulaze u koalicione aranžmane sa srpskim političkim strankama, nego između sebe. To je neprirodno, nelogično, čak i nenormalno. Ali to je naša surova realnost. Možemo sa drugima, a ne možemo sa našim ljudima i strankama. Naši su mnogo opasniji po nas, nego njihovi. Prosto nevjerovatno, ali istinito.
Uzmimo za eksperementalni politički uzorak Novi Pazar. Prva mogućnost – SDP osvaja preko 50% glasačkog tijela, sama formira vlast, i iz beogradskih koalicionih obzira uzima kao koalicionag partnera Srpsku listu.
Druga mogućnost, ne osvaja preko 50% i u koaliciji sa Srpskom listom formira vlast, ali uz veliki ucenjivački potencijal svog manjinskog koalicionog partnera, koji se može samo amortizirati i minimizirati ulaskom u koalicju još jedne bošnjačke stranke, uz dilemu da li je to SDA Sandžaka ili SPP.
Treća mogućnost, dvije bošnjačke stranke formiraju vlast sa komotnom većinom i autonomno donose odluke. Ova mogućnost je isključena iz praktičnih i pragmatičnih razloga. Srpska lista na lokalu mora dobiti u svakoj verziji svoj dio političkog kolača, da bi se u Beogradu moglo računati na svoj dio političkog kolača.
Koalicija čiji su dio SDA Sandžaka i SDP je najmanje politički rizična, uprkos svim mahanama i lošim stranama, jer Ugljanin, bar zasada, nema nikakve političke ambicije i pretenzije prema centralnoj vlasti u Beogradu, i samim tim SDP-u ne ugrožava politički status i tretman u srpskoj prijestonici. Na lokalu, nikada nije previše tražila i njeni prohtjevi u tom pogledu uglavnom su bili u domenu podnošljivog, jer SDA Sandžaka ima aspiracije prije svega prema općinama Tutin i Sjenica.
Ukoliko se kao dodatni koalicioni partner uzme SPP, dileme su po prirodi stvari mnogo izraženije. SPP ima dva geografska domena djelovanja, i Sandžak i Beograd. Ima ambiciju, da polahko, korak po korak, ali sigurno, ostvari postepenu ekspanziju i na jednom i na drugom prostoru. SPP, ima mnogo ozbljniju medijsku i institucionalnu infrastrukturu nego SDA Sandžaka. Ima TV Sandžak, nekoliko portala koji nisu za potcjenjivanje, Internacionalni univerzitet i cjelokupnu infrastrukturu Islamske zajednice u Srbiji uz sebe. Potencijal koji predstavlja ozbiljnu i respektabilnu bazu.
Ulazak u eventualnu političku koaliciju sa SPP podrazumjeva odmah ili naknadno formiranje koalicije i u okviru Bošnjačkog nacionalnog vijeća, gdje bi SPP bila dominantan koalicioni partner.
Uz to uporedimo Sulejmana Ugljanina i Muamera Zukorlića. Ugljanin je tri decenije u politici, politički je iživljen, prošao je malte ne kroz sve, bio skoro sve što se u politici može biti, i već je donekle umoran od politike, a Zukorlić tek u zaletu sa ogromnim ambicijama i apetitima, koje mogu samo da rastu i da se sukcesivno povećavaju. To je doduše u politici i prirodno.
Mudar političar bira onu bošnjačku „kijamet koaliciju“, koja će njemu izazvati i napraviti manji lični kijamet. U politici nema emocija. Ima samo racionalnih odluka.
Kada sve ovo znamo nije nam teško predosjetiti pravac u kom će ići sandžački politički brod u budućnosti. To je uvijek pravac koji formira i forsira politika logike i racionalnog razmišljanja. A u politici, ako već ne možeš da biraš između dva dobra, uvijek izbereš manje zlo.
Esad Rahić
