U samom srcu Sjenice, na prostranoj Sjeničko-Pešterskoj visoravni, ponosno se uzdiže džamija Sultan Valide – jedinstveno remek-djelo osmanske arhitekture i simbol vjerskog i kulturnog identiteta ovog sandžačkog grada.
Poznata i kao Velika džamija, ova građevina posebne ljepote izgrađena je 1870. godine, kao zadužbina Pertevnihal Valide sultanije, majke sultana Abdulaziza – 32. sultana i 111. halife islamskog svijeta. Godinu dana kasnije, džamija je svečano otvorena, a njen značaj prevazilazi lokalne okvire: riječ je o jedinoj carskoj džamiji u Srbiji.
Džamija je građena iz budžeta samog sultana, a njena arhitektonska posebnost ogleda se u velikom kubetu prečnika 15 metara, koje se, za razliku od uobičajene gradnje, oslanja bez ikakvih stubova – što je čini jedinstvenom u regionu.
Imam džamije, Hazir ef. Dacić, koji ovu džamiju predvodi od 2003. godine, ističe njenu važnost ne samo za vjernike, već i za kulturnu i historijsku baštinu Balkana.
- “Ovo nije samo vjerski, već i kulturološki objekat. Jedina je džamija u Srbiji koju je izgradila porodica sultana. Nalazi se na izuzetnoj lokaciji, o kojoj je čak pisao i Evlija Čelebija”, kazao je efendija Dacić za Anadoliju.
Sultan Valide džamija dominira panoramom Sjenice. Smještena nasuprot zgrade opštine, građena je bez klasičnih temelja, korištenjem lokalnog bijelog kamena i specijalnih materijala. Temelji su izrađeni od šiblja natopljenog katranom, čime je objektu omogućena otpornost na zemljotrese i ratna razaranja, što potvrđuje i činjenica da nije pretrpjela ozbiljnija oštećenja tokom oba svjetska rata.
Prva velika obnova džamije izvršena je tek 2018. godine, kada je zahvaljujući podršci Turske agencije za međunarodnu saradnju i koordinaciju (TIKA), džamija restaurirana u svom autentičnom obliku. Radovi su trajali pune dvije godine, a obuhvatili su obnovu fasade, enterijera, avlijskog prostora, izgradnju novog šadrvana i postavljanje tarih-ploče iznad ulaznih vrata.
Na tarhihu stoji zapis koji svjedoči o obnovi:
- “Dok hajrat sultanije Valide čekaše ummet, TIKA za vrijeme Erdogana restaurira ovaj mehabet (svetinju), sva srca se nurom ispuniše i za datum restauracije rekoše: ‘Uz pomoća Allaha Voljenog, Veličanstvenog i Bogatog 1440. (h.g.)’”.
Džamija može da primi preko 1.000 vjernika unutar svojih zidova, što je svrstava među najveće na Balkanu, i to bez uračunatih prostora harema i trijema.
- “Sultan Valide džamija je srce vjerskog, obrazovnog i društvenog života Sjenice. To je historijsko blago koje moramo čuvati i ostaviti kao amanet budućim generacijama”, poručuje Hazir ef. Dacić.
Danas, kada prolaznici kroče pored njenog bijelog kamena i elegantne kupole, jasno je da ova džamija nije samo arhitektonski biser – već i svjedočanstvo trajanja jednog naroda, njegove vjere, kulture i identiteta. pogledajte dva tv priloga ispod teksta.