Tatarsko porijeklo porodice Petlača u Novom Pazaru i orijentalno-bošnjačke kuće hadži Sulejmana i hadži Mustafe

Tatarsko porijeklo porodice Petlača u Novom Pazaru i orijentalno-bošnjačke kuće hadži Sulejmana i hadži Mustafe

Kuće porodice Petlača, jedne od najpoznatijih pazarskih porodica, nalaze se u naselju Lug, u ulici Mitrovačka, nekada poznatoj kao Petlački sokak. Iako se ne ubrajaju u tradicionalne orijentalne kuće poput onih koje su pripadale porodicama Elmasbegovića, Hamzagića, Šuševića, Trtovaca, Bajraktarevića i Gicića, kuće porodice Petlača su uključene u ovaj serijal zbog svog historijskog značaja i doprinosa ovom gradu.

Porijeklo porodice Petlača

Prema istraživanjima prof. dr. Mustafe (Petlača) Kahramanyola iz Ankare, porodica Petlača vodi porijeklo od turskih Tatara s poluostrva Krima. Njihov prvi poznati predak, Ishak Dibak Betlač, doselio se u Novi Pazar 1752. godine. Ishak je bio kožar, a njegovo prezime Betlač znači “berićetan” ili “nafakali”, što ukazuje na sreću i prosperitet. Ishak je sa svojim sinovima Muratom, Seferom, Destanom, Dervišom i Hasanom ubrzo nakon dolaska izgradio radionicu za preradu kože (dibakhanu), pekaru i vodenicu na Baruthani, a vrhunac njihovog rada bio je izgradnja džamije, koja i danas nosi ime Dibak Ishak. Džamija se nalazi u naselju Lug, u Cetinjskoj ulici, pored škole „Stanika Radovanović – Cana“.

Porodica Petlača je ostavila neizbrisiv trag u historiji Novog Pazara. Prema podacima prof. Kahramanyola, prvi naseljenici Lug mahale i džamija koje su podignute kasnije ne potiču iz 1468. godine, kako se navodi u nekim izvorima, već su izgrađene mnogo kasnije, oko 1765. godine, nakon što se Ishak sa svojom porodicom doselio u grad.

Kuća hadži Sulejmanage Petlače u Mitrovačkoj ulici u Novom Pazaru

Kuća hadži Sulejmanage Petlače u Mitrovačkoj ulici u Novom Pazaru

Sudbina porodice Ibrahima Petlače

Ibrahim Petlača (1917–1944), unuk Ishaka Dibaka, ostao je upamćen kao jedan od najhrabrijih branitelja Novog Pazara tokom četničkih napada u jesen 1941. godine. Ibrahim je bio oženjen Zarifom Guzonjić iz Sjenice, a njihov sin Mustafa rođen je 21. oktobra 1944. godine, samo dva mjeseca prije nego što je Ibrahim uhapšen i streljan na Hadžetu 21. decembra 1944. godine, u jednoj od najvećih tragedija novopazarskog kraja. Nakon rata, Ibrahimova supruga Zarifa preselila se sa sinom Mustafom u Tursku, gdje je Mustafa ostvario uspješnu karijeru kao ljekar i vojni specijalista.

Kuća hadži Sulejmana Petlače do danas zadržala originalan spoljašnji izgled

Kuća hadži Sulejmana Petlače do danas zadržala originalan spoljašnji izgled

Kuća hadži Sulejmana Petlače

Kuća hadži Sulejmana Petlače, izgrađena prije više od 100 godina, predstavlja primjer klasične bošnjačke kuće u Novom Pazaru. Nalazi se u ulici Mitrovačka, u naselju Lug. Kuća je imala dvije avlije – vanjsku (“dišer avlija”) u kojoj su se nalazili ahar, sundurma, hambar i kolar, te unutrašnju (“içer avlija”) u kojoj su boravili isključivo članovi porodice. U kući su se nalazili divanhana, sobe, mutfak, čiler i drvene stube koje su vodile na gornji kat, gdje su bile dodatne sobe i selamluk. Na oba kata kuće postojali su zahodi.

Avlijska vrata na kući hadži Sulejmana Petlače

Avlijska vrata na kući hadži Sulejmana Petlače

Kuća je, prema sjećanjima prof. dr. Mustafe Kahramanyola, imala savršen raspored prostorija, a njen poseban šarm davala je voda koja je tekla kroz avliju, odvojena od rijeke Raške. Sulejman Petlača imao je dva sina, Ljutva i Jusufa, koji su, nažalost, stradali tokom engleskog bombardovanja Novog Pazara u novembru 1944. godine.

Hadži Mustafa (Salihov) Petlača (1870-1937)

Hadži Mustafa (Salihov) Petlača (1870-1937)

Kuća hadži Mustafe Petlače

Kuća hadži Mustafe Petlače

Kuća hadži Mustafe Petlače

Kuća hadži Mustafe Petlače, Sulejmanovog brata, bila je starija od Sulejmanove i smatrana je za jedan od najvažnijih objekata u Petlačkom sokaku. U njoj su živjeli Mustafa, njegov sin Muharem i brojni članovi šire porodice. Kuća je imala prostranu avliju s pomoćnim objektima, poput štale, sundurme i ognjišta, te hambarom za skladištenje kukuruza i pšenice. Na prizemlju su se nalazile sobe i izba, dok je gornji kat imao karakteristične jukluke (ugrađene ormare) i hamame.

Hadži Mustafa Petlača bio je ugledan trgovac stokom i jedan od osnivača muslimanske Džemijet stranke u Novom Pazaru, u kojoj je obavljao dužnost blagajnika. Njegov doprinos političkom i društvenom životu Novog Pazara bio je izuzetan, a njegova kuća je bila centar okupljanja mnogih uglednih ljudi tog vremena.

Spoljašnji izgled avlijske kapije od kuće hadži Mustafe Petlače

Spoljašnji izgled avlijske kapije od kuće hadži Mustafe Petlače

Historijska uloga porodice Petlača

Porodica Petlača imala je ključnu ulogu u razvoju naselja Lug i širenju islamske zajednice u ovom dijelu Novog Pazara. Osim toga, članovi porodice su ostavili neizbrisiv trag u političkom, ekonomskom i kulturnom životu grada. Sudbine Ibrahima, Sulejmana i Mustafe Petlače simbolizuju hrabrost, izdržljivost i ljubav prema domovini. Iako su mnogi članovi porodice doživjeli tragične sudbine, njihovo nasljeđe živi kroz kuće koje i danas svjedoče o bogatoj prošlosti Novog Pazara.

Prizemlje i sprat stare kuće hadži Mustafe i njegovog sina Muharema Petlača

Prizemlje i sprat stare kuće hadži Mustafe i njegovog sina Muharema Petlača

Tekst sastavljen šrema pisanju Dr. Harun Crnovršanina foto sanapress




Komentariši

Vaša email adresa neće biti objavljivana. Neophodna polja su označena sa *