Ambasada Sjedinjenih Američkih Država na Kosovu i u Srbiji uručila je vladama u obje zemlje izvještaj o upravljanju jezerom Gazivode na sjeveru Kosova.
Ovo je na svom Twiter nalogu 23. juna saopštila ambasada SAD na Kosovu uz objašnjenje da su pomenuti izvještaj, na osnovu Vašingtonskog sporazuma iz septembra prošle godine, izradili Ministarstvo enregetike SAD (U.S. Department of Energy) i Pacifička sjeverozapadna nacionalna laboratorija (Pacific Northwest National Laboratory).
Today @USEmbPristina & @USEmbassySerbia delivered the @ENERGY @PNNLab report on water management at Ujmani/Gazivode to the Kosovan and Serbian governments, fulfilling one of the September 4 Washington commitments. https://t.co/mLJs3olj0q
— U.S. Embassy Pristina (@USEmbPristina) June 23, 2021
U izvještaju se predlaže formiranje komisije za rijeku Ibar koja bi olakšala diskusiju između strana o mogućnostima upravljanja vodnim resursima.
„Predlažemo da Kosovo i Srbija razmotre tehničke aranžmane u skladu sa američko-kanadskim ugovorom o rijeci Kolumbija u vezi sa vodosnabdijevanjem, energetskim agencijama i kontrolom prilikom poplava, kao model za institucionalne potrebe da podrže takvu komisiju i za rijeku Ibar“, navodi se u tom dokumentu.
Jezero Gazivode nalazi se u opštini Zubin Potok na sjeveru Kosova sa većinski srpskim stanovništvom, a manjim dijelom pripada opštini Tutin u Srbiji.
U studiji izvodljivosti, u SAD-u primjećuju da jezero Gazivode ima sličnu ulogu kao brana na rijeci Kolumbija u sjeverozapadnom Pacifiku u Sjedinjenim Državama a koja doprinsi skladištenju sezonskog snabdijevanja vodom, kao i uslugama za upravljanje i kontrolu tokom poplava.
Sporazum o rijeci Kolumbija postignut je 1961. godine i prema tom sporazumu izgrađene su četiri brane: tri u Kanadi i jedna u državi Montana u SAD.
Prema navodima iz State departmenta, od ovog Sporazuma koristi imaju milioni ljudi sa obije strane granice.
„Ugovor je omogućio dodatne pogodnosti kao što su navodnjavanje, upotreba vode za lokalne potrebe, industrijska upotreba, plovidba i rekreacija“, navodi se.
Kosovo i Srbija su 4. septembra 2020. godine potpisali Vašinsgtonski sporazum o ekonomskoj normalizaciji odnosa dvije strane uz prisustvo tadašnjeg predsjednika SAD Donalda (Trump) Trampa.
Jedna od tačaka tog Sporazuma se odnosila na jezero Gazivode, na sjeveru Kosova.
„Obje strane su se složile da će raditi sa američkom Agencijom za energiju i drugim tijelima Vlade Sjedinjenih Država na izradi studije, u cilju podjele jezera Gazivode/Ujmani kako bi se obezbijedilo stabilno snabdijevanje vodom i energijom“, piše u sporazumu, koji su potpisali tadašnji premijer Kosova Avdulah (Avdullah) Hoti i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić.
Jezero Gazivode – novo natezanje Kosova i Srbije
Obje strane su se obavezale i na diverzifikaciju snabdijevanja energijom.
Na osnovu zvaničnih vladinih dokumenata, od hidrosistema Ibar-Lepenac na Gazivodu u Zubinom Potoku, pijaćom vodom se snabdijeva sjever Kosova, ali i Priština sa okolinom.
Kosovo i Srbija su prošle godine u okviru dijaloga, koji se u Briselu vodi posredstvom Evropske unije, pokrenuli pitanje finansijskog i imovinskog potraživanja, ali ništa konkretno nije dogovoreno.
Srpska strana insistira da upravljanje jezerom Gazivode bude u nadležnosti Zajednice opština sa srpskom većinom, što je kosovska strana kategorično odbila.
Jezero Gazivode je od velike važnosti za Kosovo jer snabdijeva vodom preko 500.000 građana Kosova u sedam opština južno i sjeverno od rijeke Ibar; Južna Mitrovica, Sjeverna Mitrovica, Zvečan, Vučitrn, Glogovac, Skenderaj i dio Prištine.
Pored toga, elektrane „Kosova A“ i „Kosova B“, „Trepča“ i „Ferronikeli“ u potpunosti zavise od vodosnabdijevanja iz jezera Gazivode. Takođe, u hidroelektrani Valač (Vallac) proizvodi se 32 megavata (MV) električne energije.
Izvor: Radio Slobodna Evropa
