Na putu Mitrovica-Podujevo, na udaljenosti 13 kilometra od Kosovske Mitrovice, u selu Mažići, nalazi se džamija i džamijsko mezarje. Ona je poznata pod nazivom džamija Trepča. Džamija Trepča sa mezarjem predstavlja ostatak napuštenog grada iz perioda osmanske vladavine. Na početku mogla je biti mesdžid, a kasnije je pretvorena u džamiju.
Prema turskim podacima, džamija je izgrađena od strane poznatog vakifa Mevlane Muslihuddin Abdu’l-Ganiija sredinom XVI vijeka, odnosno 1549. godine, Isti se javlja i pod imenom Mujezin hodža al-Ma’dini.
Titula mevlana govori da je bio vrlo obrazovan čovjek, a al-Ma’dini da je bi vlasnik rudarskih okana, u kojima se eksploatiralo i zlato, što objašnjava i njegovo enormno bogatstvo.
U njegovoj vakuf nami stoji “On je, takođe, sagradio časnu džamiju u kasabi Trepči, za tri molitve (za koje se dobija) velika nagrada: akšam, jaciju i sabah, i odredio joj puteve i granice i ono što je potrebno.”
“I odredio je imamu svoga mesdžida u Trepči, svakog dana četiri dirhema, muezinu jedan dirhem, a pola dirhema za hasure i vosak, prema potrebi.
I postavio je kao uslov da mutevelija bude on sam sve dok bude živ, zatim najbolji među njegovim najboljim sinovima, među sinovima njegovih sinova, vodeći računa da to bude najbolji od najboljih, s kolena na koleno.
I uslovio je da onaj od njegovih sinova i sinova njegovih sinova koji po dobroti dolazi posle mutevelije bude nazir”.
Isti je poznat kao vakif Altun-alem džamije, mekteba, hana (karavan saraj) i drugih objekata u Novom Pazaru. Finansirao je izgradnju Dućandžik džamije sa šadrvanom, Kuršumli hana, Šenđul hamama i sistema vodovoda u Skoplju. Također u Larisi (u Grčkoj) još uvijek postoji džamija čiji je on vakif.
Na osnovu dokumentacije (“Vakfije” – Nr.v. EV. KK 632 Defter. fq. 494 … 209) može se vidjeti da je u Mažiću osim džamije izgradio i han (karavan saraj) za koji se pretpostavlja da je bio u blizini džamije i da mu sloj zemlje prikriva temelje, koje bi sigurno otkrila adekvatna arheološka iskopavanja.
Po Vakfiji, seljaci oko grada Trepče bavili su se sa poljoprivredom tokom dana na njihovim zemljištu.
Ova džamija je dosta oštećena i odavno nije u funkciji. U dvorištu džamije nalazi se mezarje sa osmanskim natpisima na nišanima, od kojih su neki iz XVI stoljeća.
Džamija je izgrađena kombinacijom kamenih blokova i pečene cigle. Na zid džamije preko pandatifa nastavlja se kupola. Centralna kupola, hajat (trijem) kao i konstruktivni ugaoni elementi pandatifi su realizirani od punih pečenih cigala. Zidanje kamenom u unutrašnjoj zoni molitvenog prostora završava se u okrugloj formi i pomoću dva reda pečenih cigala. Objekat je prizeman. Sastavljen je od prostora za molitvu i ulaznog dijela hajata (trijema). Centralni molitveni prostor je pokriven je kupolom, sa solidno očuvanim mihrabom, dok je prostor hajata natkriven sa dvije manje kupole.
Temelj minareta postoji do današnjih dana. Minaret je izgrađen od kamena i postavljen je u zapadnom dijelu džamije. Ono što čini interesantnim ovu džamiju u ovom periodu je ekcentrijski, a ne centralni ulaz. Prozori prvog i drugog nivoa su u formi četvorougla i kao i pandatifi se završavaju sa lukom od obrađenog kamena.
Danas ovaj monument kulture je u stanju ruiniranosti. Zidovi su oštećeni u velikoj mjeri, a centralne kupole su porušene u cjelini. Isto tako, prostor ulaza– hajata, stubovi, lukovi i dvije kupole su u cjelini porušene, osim zapadnog zida.
Svi dekorativni elementi u unutrašnjosti prostora izostaju, osim mihraba koji je u izvjesnoj mjeri oštećen. Godine 2012. preduzete su urgentne mjere od strane Ministarstva kulture Kosova.
Esad Rahić
